We współczesnych czasach dzieci spędzają coraz więcej czasu przed ekranem telewizora lub komputera. Tym samym wzrasta ryzyko uzależnienia się od tego typu mediów i rodzice wraz z nauczycielami powinni dążyć do tego, aby najmłodsi nie zatracili się w tym wirtualnym świecie. Na początku dzieci bardzo chętnie korzystają z urządzeń multimedialnych, ponieważ dostarczają im one stałych i różnorodnych bodźców. Z czasem jednak dziecko może sięgać po komputer lub tablet w celu zaspokojenia swoich potrzeb emocjonalnych (np. przynależności, uznania). Jeśli potrzeby te nie są zaspokajane przez najbliższe dla dziecka osoby, to tym bardziej dziecko będzie odczuwało potrzebę ucieczki w wirtualny, często destrukcyjny dla niego świat. Powodem mogą być także trudności w porozumiewaniu się dziecka z innymi rówieśnikami oraz niskie poczucie własnej wartości. Ze względu na niedojrzałość układu nerwowego, kilkulatek znacznie łatwiej „przyzwyczaja się” do korzystania z urządzeń multimedialnych.
Jakie mogą być niepokojące objawy, które powinny zasygnalizować rodzicom, że ich dziecko może być uzależnione od urządzeń multimedialnych?
- Nadmierna koncentracja na korzystaniu przez dziecko z komputera lub innego urządzenia – dostęp do Internetu jest dla dziecka najważniejszy, skupia się ono na rzeczywistości wirtualnej nawet wówczas, gdy urządzenie jest wyłączone.
- Brak innych pasji, zainteresowań i form spędzania czasu wolnego – dziecko nie ma ochoty na podejmowanie innych aktywności, np. zabawy z rodzeństwem, rysowania itp.
- Złość, rozdrażnienie i agresja, gdy rodzic stara się ograniczyć dziecku dostęp o urządzenia – dziecko nie potrafi samodzielnie odejść od urządzenia i reaguje impulsywnie gdy rodzice usiłują przerwać mu granie lub oglądanie.
- Uzależnienie swojego samopoczucia od korzystania z urządzeń multimedialnych – po przerwaniu gry dziecko jest rozdrażnione, natomiast po ponownym jej włączeniu, dziecko znowu czuje się dobrze.
- Korzystanie z gier lub telewizji bez większego zainteresowania tym co dzieje się na ekranie – dziecko zachowuje się jakby działało automatycznie i nieświadomie
- Kłótnie z rodzicami – dziecko staje się nieposłuszne, drażliwe i konfliktowe
- Objawy zdrowotne – pojawiają się u dziecka takie problemy jak m.in. bóle głowy, kręgosłupa, pogorszenie wzroku, problemy z zasypianiem i wybudzaniem się.
Obecnie trudno całkowicie odseparować dziecko od urządzeń multimedialnych. Technologie opanowały współczesny świat, a dostęp do nich potrafi przynieść wiele korzyści. Należy jednak mieć na uwadze, że w przypadku dziecka, powinno mieć ono tyle kontaktu z komputerem, tabletem oraz telefonem, ile jest konieczne, aby nauczyło się obsługiwać te urządzenia i korzystać z nich w zakresie niezbędnym do nauki, komunikowania się z innymi, a także organizowania sobie bezpiecznej rozrywki.
W jaki sposób można zatem uchronić dzieci przed uzależnieniem od nowych technologii?
- Należy uczyć dzieci rozsądnego i krytycznego korzystania z urządzeń multimedialnych – pokazywać najmłodszym, że korzystanie z technologii to nie tylko sposób na przyjemne spędzanie czasu, ale również źródło wielu zagrożeń.
- Czas spędzony przez dzieci na graniu i oglądaniu telewizji musi być określony – pół godziny lub godzina dziennie to czas w zupełności wystarczający, należy pamiętać również o tym, że czas korzystania z technologii nie powinien pokrywać się z czasem przeznaczonym na naukę, ruch, posiłki oraz sen.
- Kontrola rodziców podczas korzystania dziecka z urządzeń multimedialnych – rodzic powinien sprawdzać czym zajmuje się dziecko, pełnej kontroli potrzebują zwłaszcza dzieci młodsze.
- Ustalenie zasady jakie bajki dziecko może oglądać oraz z jakich gier lub aplikacji korzystać – bardzo istotne jest, aby rodzic sprawdził czy dana gra czy bajka dostosowana jest do wieku dziecka i jakie ewentualne zagrożenia mogą się w niej pojawić.
- Rozwijanie u dziecka wiedzy o sobie – dziecko powinno rozwijać wiedzę o sobie, uczyć się nawiązywania przyjaźni, podejmowania aktywności w świecie realnym, tak aby nie potrzebowało ucieczki w nowe technologie.
- Wspólne podejmowanie różnorodnych aktywności – pokazywanie dziecku, że urządzenia multimedialne to nie tylko jedyna atrakcyjna forma spędzania czasu wolnego.
Bibliografia:
1. „Wirus TIK. Ryzyko uzależnienia dzieci od telewizji i urządzeń multimedialnych” [w:] „Zanim wkroczy specjalista…” A. Wentrych, Wydawnictwo „Bliżej Przedszkola”, Kraków 2016.